یکی از حقوق بنیادین بشر که در اسناد بین‌المللی متعددی به رسمیت شناخته شده است، حق آزادی تردد است. حق آزادی تردد را به 4 حق مجزا اما مرتبط با یکدیگر تقسیم کرده‌اند. این 4 حق عبارتند از: (الف) حق آزادی تردد داخلی؛ (ب) حق آزادی اقامت در داخل کشور؛ (ج) حق ترک کشور؛ و (د) حق بازگشت به کشور خویش. دو حق اول، جزء آزادی تردد داخلی طبقه‌بندی می‌شوند و حق‌های سوم و چهارم، آزادی تردد بین‌المللی محسوب می‌گردند. از آزادی تردد بین‌المللی بسیار سخن گفته شده است و تحقیقات بسیاری در مورد آن انجام شده است اما آزادی تردد داخلی، چندان مورد بررسی قرار نگرفته و نیاز به تحقیقات بیشتر در مورد آن احساس می‌شود. این مقاله به بررسی و تحلیل مفهوم حق آزادی تردد داخلی میپردازد و در پی آن است که عناصر سازنده این حق را شناسایی و بررسی نماید. در این مقاله پس از بررسی منابع حق آزادی تردد داخلی در حقوق بین‌الملل و حقوق اسلامی، گستره و شرایط برخورداری از این حق و نیز موانع آن در جهان معاصر، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در این مقاله تلاش شده است که رویه قضایی مربوط به آزادی تردد داخلی، مورد تحلیل قرار گیرد و به طور خاص، مشخص شود که دادگاه‌های داخلی و بین‌المللی، حق آزادی تردد داخلی را چگونه تفسیر و اعمال کرده‌اند. بخش اول این مقاله به بررسی منابع حق آزادی تردد داخلی در اسناد بین‌المللی و منابع فقه اسلامی میپردازد. بخش دوم به محدوده آزادی تردد داخلی در حقوق بین‌الملل و اسلام پرداخته است. در بخش سوم، شرایط برخورداری از آزادی تردد داخلی که عبارتند از حضور قانونی در قلمروی سرزمینی دولت و پناهجویی خواهیم پرداخت و بخش چهارم نیز به بررسی محدودیت‌های مستقیم و غیر مستقیم حق آزادی تردد اختصاص یافته است.
)