اصل رایگان بودن به عنوان یکی از اصول بنیادین حاکم بر خدمات عمومی بدین معنی است که دولت و نهادهای مسئول خدمات موظف به ارائه رایگان آن به مردم هستند و علیالاصول نباید در برابر ارائه آن وجوهی را از آنها دریافت نمایند. تغییرات عمده در ارائه انواع خدمات عمومی و واگذاری بسیاری از خدمات عمومی سنتی رایگان به بخش خصوصی از موارد مهمی است که منجر به اختلافنظر در میان حقوقدانان شده و اصل بودن آن رامورد چالش قرار داده است. در این مقالهما با مطالعه قوانین و آرای دیوان عدالت اداری، در جستجوی شناسایی یا عدم شناسایی اصل رایگان بودن به وسیله قانونگذار و قضات دیوان در جمهوری اسلامی ایران میباشیم. البته در این راستا به تجزیه و تحلیل این اصل در کشورهای دیگر نیز میپردازیم.