مفهوم قانون در جدال فقیهان عصر مشروطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق عمومی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

مفهوم قانون از کلیدی­ترین مفاهیم دانش حقوق و دنیای مدرن می­باشد و ایرانیان در آغاز انقلاب مشروطیت با این مفهوم مواجه شدند. هر دو طیف روشنفکران و روحانیون حاضر در انقلاب مشروطیت درباره این مفهوم تاملات مهمی کردند. به علت گسترده بودن موضوع در این مقاله صرفا دیدگاه روحانیون مورد بررسی قرار می­گیرد و دلایل مخالفان و موافقان قانون در بین روحانیون و جدال آنها مورد بررسی قرار می­گیرد و نشان داده می­شود که چگونه در مباحث مطرح شده میان دو طیف شیخ فضل الله نوری و شاگردان آخوند خراسانی برخی از مباحث مهم در خصوص قانون رمزگشایی شد. کوشش­های نظری ایرانیان در خصوص قانون معطوف به دو هدف بود: نخست نسبت قانون با شرع بود و اینکه جعل قانون چه نسبتی با شریعت و فقه دارد و برای ایجاد قوانین چه استفاده­ای می­توان از فقه کرد، دوم ویژگی­های قانون بود یعنی اینکه این متن که به عنوان قانون تصویب می­شود باید چه ویژگی­هایی داشته باشد. در جدال فقیهان مساله نخست بیشتر کاویده شد که در این مقاله مورد بررسی قرار می­دهیم.

کلیدواژه‌ها